Waring: Đây là cuốn sách thuộc bản quyền của Hội Điện ảnh Việt Nam, việc chia sẻ
trên đây cũng giống như một hình thức vi phạm bản quyền. Vì mình thấy nó rất hữu ích
và rất cần thiết cho anh em filmmaking.com.vn nên text lại cho anh em tham khảo.
Mong mọi người đừng copy sang các forum, web, blog, … khác để tránh phát tán rộng
rãi, có thể sẽ không tốt cho mình cũng như diễn đàn này. Mình rất cảm ơn mọi người vì
đã làm như vậy
==================================================================
====
PHẦN MỘT: Từ ý tưởng đến câu chuyện
==================================================================
====
Chương 1: Hoặc là một bộ phim, hoặc không là gì cả
Bạn muốn quay một bộ phim ngắn. Vào mùa hè này. Bạn đã quyết định như vậy. Bạn
rất hào hứng và vội vàng muốn chứng tỏ những gì mình biết làm.
Một cơ sở nào đó cho bạn mượn một máy quay DV150 vào những ngày nghỉ cuối tuấn.
Môt người bạn đang thực tập tại một phòng dựng sẽ dựng phim giúp không cho bạn.
Một cô bạn là diễn viên đã kết thúc dự án phim của cố ấy. Và bạn cũng nhanh chóng
tìm được nam diễn viên chính tại một trường Đại học. Công tác hậu cần cũng đã có
nguồn hỗ trợ. Bạn hàu như có thể tự sản xuất phim của mình. Tất cả chỉ chờ ngày bấm
máy.
CÒN KỊCH BẢN THÌ SAO?
Trong KB phim dài, nhà biên kịch không có thời gian khai thác triệt để tất cả các tình
huống trong các cảnh. Những viết KB phim ngắn thì lại khác, công việc duy nhất cảu
công việc viết KB phim ngắn chính là ở chỗ đó. Nếu dùng một từ người Mỹ hay sử
dụng thì đó là MILKER, có nghĩa là phải khai thác tối đã dự độc đáo của câu chuyện,
vắt kiệt cốt tủy của câu chuyện như một người vắt sữa vậy. Đó có thể gọi là nghệ thuật
của phim ngắn. Đó cũng chính là điều người ta chờ đợi ở bạn. Để xem lại câu chuyện,
bạn cần phải dỡ tung nó ra, chia thanh các phần nhỏ, gần như cái cách mà người thợ
sửa xe vẫn làm. Đặt tất cả trước mắt và tự hỏi:
| – Mình muốn kể chuyện gì nhỉ? – Điều gì mình quan tâm đến trong câu chuyện này? – Trong nhân vật, có cái gì làm mình thích thú? – Đoạn kết đã thực sự ấn tượng chưa? – Cách kể chuyện đã hấp dân |
| Còn kịch bản thì sao? Chẳng thành vấn đề. Bạn viết xong kịch bản trong vòng hai ngày. Viết một kịch bản chả có gì phức tạp cả. Chỉ cần ý tưởng hay và bạn đã có ý tưởng trong đầu và ý tưởng này được mọi người khen là hay và táo bạo. Nhưng thật kỳ cục, khi đọc kịch bản của bạn, nhiều thắc mắc cất lên: |
– Tôi không hiểu lắm đoạn kết.
– Thông điệp thật tối nghĩa.
– Nhân vật chính hành động không thật.
– Hơn nữa, khi đọc kịch bản thì không còn thaayshay và táo bạo như lúc bạn
kể câu chuyện kèm theo những động tác nữa.
Trước những phản ứng như vậy, bạn có cảm giác mình là một nghệ sĩ mà mọi người
không hiểu. Vì thế nên bạn dừng tất cả mọi chuyện lại. Sự chán chường xâm chiếm
bạn, và bạn cảm thấy đời mình két thúc ngay ở đây.
Thế nếu chỉ đơn giản vì bạn là người vội vã quá? Thế nếu chỉ đơn giản là bạn muốn
làm phim bằng mọi giá? Vậy thì ban hãy yên tâm, bạn không phải là người duy nhất
đâu. Đây là tình trạng phổ biến trong giới làm phim ngắn. Đó là lý do khiến cho phần
lớn các bộ phim vchir được coi xem là được thôi.
LÀM PHIM NGẮN KHÔNG CÓ NGHĨA LÀ LÀM NHANH
Bạn cần phải biết rằng viết một kịch bản giống như xây dựng một ngôi nhà vậy. Nếu
như bạn chỉ có một phòng tắm xinh xắn không có mái thì chả ai muốn vào đó tắm cả.
Nhưng đừng vội hoảng. Có mất mát gì đâu vì bạn sẽ làm bộ phim của mình, nếu như
bạn chấp nhận làm lại từ đầu, xem xét lại từ đầu.
Hãy học cách dành thời gian cho công việc viết kịch bản, trau chuốt kịch bản như một
người thợ đóng đồ gỗ quay bào nuột sản phẩm của mình vậy. Với tất cả lòng trìu mến,
sự bền bỉ và kiên nhẫn.
***
Chương 2: Ý tưởng của thế kỷ
Hồi tưởng: cách đây hai tháng, trên đường đến rạp chiếu phim bạn bất ngờ thấy một
người đàn ông trước điểm đỗ xe buýt với một bó hoa trên tay. Anh ta có vẻ lo âu. Hai
tiếng sau anh ta vẫn đứng đó dưới cơn mưa rào, vẫn nguyên tư thế với vẻ âu lo như
vậy.
Bạn đã thấy hình ảnh này và rất muốn đưa vào kịch bản. Một, hai, ba, bạn đã viết kịch
bản liền một mạch.
Thế nhưng tại sao kịch bản của lại bị các nhà sản xuất từ chối? Tại sao mọi người lại
đánh giá là kịch bản của bạn kém và không hấp dẫn.
Sau một tháng, được người thân và bạn bè khuyến khích, bạn gạt bỏ cái tôi sang một
bên và xem lại kịch bản của mình. Bạn đọc kỹ lưỡng lại từng cảnh một, từng lời thoại
một và đột nhiên bạn giật mình! Cảnh người đàn ông buồn bã cầm bó hoa đã làm bạn
thích thú bao nhiêu thì nay bỗng trở nên lạc lõng, chẳng đầu, chẳng đuôi. Những cảnh
kết nối thì nhạt nhẽo, chẳng có gì đặc sắc.
Tóm lại mọi chuyện đã thay đổi hết cả, bạn còn chẳng hiểu mình muốn nói gì nữa và
muốn đi đến đâu nữa. Cuối cùng thì người đàn ông với bó hoa khốn khổ thực sự chờ điều gì?
Chi tiết cuối cùng làm bạn lúng túng: Các nhà tài trợ yêu cầu bạn phải nộp KB tóm tắt.
Nhưng bạn không tài nào có thể tóm tắt được phim của mình, bạn không biết diễn tả
một cách rõ ràng ý chính của phim.
Sự sợ hãi xâm chiếm bạn: Thế nếu như tất cả mọi người ,những nhà sản xuất đã nhận
ra đúng vấn đề? Thế nếu như KB của mình kém thật?
HÃY BÌNH TĨNH LẠI
Nếu như lúc đầu, ý tưởng của bạn làm bạn và những người xung quanh thích thú thì có
nghĩa nó không đến nỗi tệ như vậy. Nhưng một ý tưởng hay ban đầu – thậm chí là đặc
sắc – không có nghĩa là sẽ làm nên một KB hay. Chỉ đơn giản là vì bạn đã vội vã đặt bút
viết KB liền một mạch và bạn đã bỏ qua vài điểm tạo nên cấu trúc của câu chuyện. Và
chính những điểm đó là những cái thiếu trong KB của bạn!
KỊCH BẢN: CHÚ Ý, NGUY HIỂM!
Như phần lớn các bạn bè là nhà biên kịch, một khi có ý tưởng trong đầu là ngay lập tức
bắt tay vào việc viết một kịch bản chi tiết. Thật là tiện, người ta thấy liền câu chuyện
thế nào. Lên trang, trình bày đẹp và thế là xong! Nhiệm vụ đã hoàn thành! Hoan hô bạn
vừa viết xong một KB phim ngắn nhưng chắc chắn sẽ không thể là một phim hay. Bắt
đầu bằng việc viết một kịch bản chi tiết là sai lầm không được mắc phải.
Chú ý: Trong trường hợp phim chỉ dài 3 phút thì mới có thể viết KB chi tiết từ đầu được
vì câu chuyện hình thành trong đầu bạn. Nhưng lúc đó lại phát sinh một mối nguy hiểm
khác: đó là tất cả được dồn hết vào đoạn kết. Và cho dù đoạn kết đã rất hay rồi thì nó
vẫn có thể hấp dẫn hơn nếu như bạn trau chuốt cả đoạn đầu.
NHỮNG NHÀ BIÊN KỊCH VỚI KB BẢN
Hãy lấy VD những nhà biên kịch viết KB cho phim truyện dài. Để làm phim dài, rất ít
trường hợp nhà biên kịch viết ngay KB chi tiết. Cách tiến hành nhanh gọn này là không
thể được đối với một KB dài 120 trang đồi hỏi. phải suy nghĩ một cấu trúc kỹ lưỡng
hơn.
Một số nhà biên kịch thường bắt tay vào viết luôn một mạch mà không có KB tóm tắt vì
họ đã phải suy nghĩ, lật đi lật lại câu chuyện của mình trong đầu từ … 5 năm nay! Trong
suốt thời gian đó, chính cuộc sống đã cung cấp cho họ một phần da thịt của bộ phim.
Như vậy không phải vì bộ phim của bạn ngắn mà bạn bỏ qua thao tác xây dựng cấu
trúc câu chuyện. Trong nghề biên kịch, 90% thành công đến từ khả năng phân tích,
xem xét kỹ lưỡng công việc của mình. Ngay cả một câu chuyên chỉ dài có 30 giây thì
suy nghĩ về câu chuyên đó cũng cần phải được cày xới như với một bộ phim dài 90
phút.
Chắc chắn là với câu chuyện ngắn thì sẽ đỡ mất thời gian hơn, đỡ mất năng lượng
hơn, thế nhưng, một ý tưởng phim ngắn đôi khi còn gây khó khăn rắc rối hơn một ý
tưởng phim dài. Vấn đề là phải khai thác tối đa ý tưởng và đạt được hiệu quả một
cách nhanh nhất có thể được.
Vậy thì bạn cần phải quay trở lại những nguyên tắc cơ bản để xây dựng câu chuyện.
Có thể việc này sẽ khiến bạn mệt mỏi, cáu kỉnh nhưng hãy tự nhủ rằng những phút giây
mà bạn dành để xây dựng câu chuyện sẽ giúp cho bạn nhìn nhận câu chuyện đó một
cách rõ ràng hơn.
Chương 3: Cấu trúc lại câu chuyện
Bây giờ bạn ngồi trước KB của mình với vẻ mặt thật khốn khổ, KB này giống như một
bát phở thập cẩm. Bạn lo lắng tự hỏi làm thế nào để giải quyết cái đống hổ đốn này.
Bạn cảm thấy thật đơn đọc, viễn cảnh bấm máy ngày càng xa dần. Sẽ chẳng bao giờ
bạn được làm đạo diễn.
Bạn hãy bình tĩnh. Đơn giản vì bạn đã quên những kỹ thuật cơ bản của việc viết KB.
Đơn giản chỉ vì bạn quá bị ám ảnh bởi việc bấm máy quay. Bây giờ, hãy nhận thức rõ
ràng bạn không thể bỏ qua giai đoạn xây dựng một KB tốt. Và ngay cả nếu người ta
không nhắc đến những sự tìm tòi khám phá trong cách kể chuyện của bạn khi trao giải
thưởng cho bạn, thì bạn vẫn biết rằng ở sâu trong tâm khảm mình, bạn rất biết ơn
những tìm tòi khám phá đó.
Tác giả – Đạo diễn
Hiện nay, thường thì đạo diễn cũng chính là tác giả của bộ phim – hay nói cách khác –
đạo diễn cũng chính là người viết kịch bản.
Ở Mỹ, người ta trả hàng triệu USD cho công việc viết KB. Người ta không ngần ngại đề
nghị biên kịch viết đi viết lại, rồi thuê các cố vấn để phục vụ người viết. Ở Mỹ, KB có vai
trò tối quan trọng, sẽ không thể làm gì nếu không có KB tốt.
Và KB thì không thể ứng tác được. Với mong muốn chính đáng được làm phim bằng
mọi giá, bạn quên mất rằng, đầu tiên, mình phải đội mũ của nhà biên kịch đã. Và bởi vì
chính bạn là người thực hiện KB của mình nên phải làm sao cho KB phải thật rõ ràng,
mạch lạc nhất có thể.
Động não một chút
Trong KB phim dài, nhà biên kịch không có thời gian khai thác triệt để tất cả các tình
huống trong các cảnh. Nhưng trong KB phim ngắn thì khác, công việc duy nhất của bạn
chính là ở chỗ đó. Nếu dùng một từ người Mỹ hay sử dụng thì đó là từ MILKER – nghĩa
là phải khai thác tối đa sự độc đáo của câu chuyện, vắt kiệt cốt tủy của câu
chuyện như công việc của một người vắt sữa. Đó có thể gọi là nghệ thuật của phim
ngắn. Đó chính là điều mà người ta chờ đợi ở bạn.
Để xem xét lại câu chuyện, bạn cần phải dỡ tung nó ra, chia thành các phần nhỏ, gần
như cách mà một người thợ sửa xe vẫn làm. Đặt tất cả trước mặt và tự hỏi:
| – Mình muốn kể chuyện gì nhỉ? – Điều gì làm mình quan tâm đến câu chuyện này? – Trong nhân vật, có cái gì làm mình thích thú? – Đoạn kết đã thực sự ấn tượng chưa? – Cách kể chuyện đã hấp dẫn chưa? |
| Bạn sẽ thấy trên thực tế, diễn tiến của câu chuyện sẽ hoàn toàn phụ thuộc vào cảm xúc mà bạn dành cho câu chuyện của mình, dành cho các nhân vật và dành cho cách xử lý câu chuyện. Sự quan tâm thích thú của khán giả cũng sẽ nảy sinh từ đó. Lời khuyên nhỏ: Đừng ngần ngại cầu viện sự giúp đỡ! Không có gì hào hứng hơn là kể ra câu chuyện của mình. Người nghe sẽ là một tấm gương phản chiếu những ý tương của bạn. Và bạn sẽ thấy là khi trao đổi, bạn sẽ sắp xếp lại câu chuyện trong đầu mình một cách hợp lý hơn. Nếu bạn không có ai để giúp thì có những cách sau: |
| – Ghi ra giấy tất cả những nảy sinh trong đầu, sắp xếp các ý tưởng đó lại, kể cả khi đó là những ý tưởng kỳ cục nhất. – Nói to và diễ hành động của nhân vật. Như vậy bạn sẽ thấy những hành động mà bạn định gán cho nhân vật có hợp lý không. – Ghi âm vào máy nếu bạn thấy không ngại và tuần sau đó nghe lại những ý tưởng của chính mình. Chắc chắn sẽ hiệu quả đấy. |
Với cà nhân tôi thì tôi chọn phương pháp xây dựng dàn ý KB sơ lược trên giấy. Viết
những ý tưởng của mình chữ đen trên giấy trắng sẽ rất kích thích sự tưởng tượng.
Trang giấy trắng là một công cụ hỗ trợ hữu ích. Lúc đầu, bạn sẽ thấy nó như tờ nháp,
nhưng hãy tự nhủ là bạn muốn cho chúng tôi chính tờ nháp đó! Thế thì những gì bạn
sẽ chắt lọc từ một lô ý tưởng đó chỉ có lợi cho KB của bạn mà thôi.
Để bắt đầu, bạn hãy tự hỏi điều gì làm bạn thích thú ở trong cảnh (người đàn ông với
bó hoa) mà bạn nhìn thấy. Hãy tự hỏi tại sao bạn lại muốn kể lại cảnh đó, và muốn làm
phim kể về chuyện đó. Bằng cách tự đặt câu hỏi về những gì mà một hình ảnh khơi gợi
trong bạn, chắc chắn bạn sẽ tìm thấy những suy nghĩ, thậm chí là những ý tưởng hay.
Nhân vật này làm bạn xúc động, như vậy là bạn đã hóa thân vào nhân vật. Đến lượt
mình, bạn phải làm sao để khơi gợi những ccamr xúc như vậy trong lòng khán giả.
Chúng ta sẽ thấy, trong điện ảnh nhân vật có vai trò định hướng cảm xúc quan trọng
như thế nào. Nhưng trước hết, bạn hãy làm nhiệm vụ sắp xếp trật tự các ý tưởng. Hãy
tìm những hướng đi khác nhau.
Bài tập thực hành
Hãy tưởng tượng đây là một tờ giấy nháp, bạn hãy thả sức tư duy, hãy ghi ra tất cả
nhưng suy nghĩ chợt nảy sinh trong đầu, tất cả những khả năng thích hợp với ý tưởng
của bạn, với hình ảnh hoặc tình huống ban đầu mà bạn đã thấy. Sau đso bạn sẽ lựa
chọn.
Một người đàn ông chờ đợi dưới cơn mưa với bó hoa trên tay
Ý tưởng:
– Anh ta đến chỗ hẹn với cô bạn gái cùng văn phòng, nhưng cô ấy e ngại một mối quan
hệ tính cảm công vụ ẩn chưa nhiều trắc ẩn nên cô ấy không đến chỗ hẹn (quá cổ điển)
– Người đàn ông có một cuộc hẹn do văn phòng môi giới tình cảm sắp xếp, cô gái
không đến chỗ hẹn vì cô ấy đã thấy ảnh của anh ta. (cần phải suy nghĩ thêm)
– Người đàn ông chờ bạn gái của mình, cô ấy muôn bỏ anh ta nhưng không dám (cũ
rích)
– Người đàn ông là một người bán hoa, anh phải giao hàng nhưng đánh mất địa chỉ
(tóm lại, dù sao thì…)
– Người đàn ông bị bệnh tâm thần phân lập, khi anh ta có một bó hao trên tay, anh ta cứ
nghĩ mình là một người bán hoa (hừm..)
– Người đàn ông nhận được bó hoa của một người phụ nữ vừa cãi nhau với người yêu,
anh ta xúc động và đứng nguyên tại chỗ (không đến nỗi nào)
– Người đàn ông, …ờ…
Thôi được, bạn không thể tìm ra thêm một ý tưởng nào nữa, tất cả những ý tưởng này
đối với bạn thật nhạt nhẽo, cho dù một số hướng dẫn đã bắt đầu lộ diện. Vậy thì hãy
chuyển sang một kỹ thuật khác mà tôi khuyên các bạn nên sử dụng mỗi khi các bạn
tưởng tượng câu chuyện của mình và kết quả đã chứng minh là rất khả quan: hãy bắt
đầu tưởng tượng đoạn kết.
Viết theo tiến trình ngược lại
Một số banh đã bắt đầu kêu toáng lên “Bắt đầu đoạn kết ư?” Nhưng như thế là kìm
hãm, cản trở sự sáng tạo! Tiêu diệt cảm hứng! Làm phim ngắn để làm gì nếu người ta
không được tự do sáng tác nữa? Nếu bạn suy nghĩ như vậy thì chứng tỏ bạn chả hiểu
gì về điện ảnh. Tại sao rất nhiều tác giả trẻ lại coi thường khâu viết KB làm phim ngắn
đến vậy?
Tất nhiên, biết đoạn kết phim có thể sẽ tạo cảm giác thất vọng ban đầu, nhưng đó là
một cách cực kỳ hiệu quả để cấu trúc câu chuyện. Như vậy bạn sẽ tránh bị đi lạc
hướng, tránh bị lạc đế, có nghĩa là tránh những tình huông chẳng liên quan gì đến câu
chuyện của bạn.
Nỗi lo lắng về việc xây dựng kết cấu câu chuyện có thể kéo dài. Đôi khi, chúng ta lười
nhác và tự hài lòng với một vài ý tưởng nào đó, cóp nhặt từ chỗ nọ chỗ kia một cách vô
thức.
Còn nếu bạn đã biết ddaonj kết thì bạn sẽ đi thẳng vào vấn đề chính.
Hơn nữa, nghĩ ngay lập tức đến đoạn kết sẽ giúp bạn tránh được việc quên không viết
đoạn kết trong KB. Đối với phim ngắn thì hiếm khi mắc phải (đặc biệt là những bộ phim
được xây dựng đế nhấn đoạn kết hay đoạn kết giúp tháo gỡ tất cả), nhưng đối với
những bộ phim dài hơn, khoảng 10 đến 30 phút thì chuyện này thường xuyên xảy ra,
bộ phim kết thúc mà chẳng ăn nhập vào đâu.
Biết trước đoạn kết cho phép bạn sắp xếp các cảnh theo một trật tự logic và câu
chuyện có một sợi chỉ đỏ xuyên suốt, thống nhất từ đầu đến cuối.
Như vậy, bạn sẽ tránh được những cảnh thừa, cho dù đó có thể là những cảnh “máu
thịt” đẹp mê hồn khiến bạn tiếc đứt ruột, nhưng chúng sẽ làm giảm mất kịch tính của
phim và làm khán giả chan. Và đó chính là cái bẫy cần phải tránh!
Chú ý: Không phải bởi vì bạn biết trước đoạn kết mà bạn không thể tự cho phép mình
tạo ra những vùng tối cho nhân vật, hoặc những kịch tính mới trong câu chuyện. Chúng
ta sẽ quay lại vấn đế này sau…
Lợi ích khác khi biết trước đoạn kết: ạn sẽ làm sáng tỏ tỏ câu chuyện và thông điệp của
nó.
Cái nguy hiểm đối với bộ phim đầu tay là bạn muốn nói tất cả mọi thứ. Chính vì vậy,
việc biết được đoạn kết giúp bạn luôn đi đúng con đường và giải đáp rõ ràng câu hỏi
chính mà bạn đặt ra đầu bộ phim.
Những ý tưởng rõ ràng
Như tục ngữ đã nói: Những điều hiểu rõ sẽ được nói ra một cách rõ ràng. Bạn phải có
khả năng tóm tắt chủ đề phim của mình ngắn gọn trong vài dòng. Để làm được điều đó,
hãy nghĩ đến việc kể với chúng tôi tất cả. Chúng tôi phải biết sơ qua phần đầu, phần
giữa và phần kết của câu chuyên (xem Nguyên tắc 3 hồi). Hãy thực hành nguyên tắc
viết bút đen trên giấy trắng.
Các kiểu chủ đề
Nếu bạn không có ý tưởng phim ngắn nào trong đầu (tôi không tin chuyện này) nhưng
bạn lại muốn tìm ý tưởng, trước hết hãy suy nghĩ một chút về chủ đề mà bannj muốn
đề cập.
1. Những chủ đề lạ lẫm
Khi thực hiện một bộ phim ngắn đầu tay, hãy tránh chủ đề quá xa lạ đối với mình, ví
như cuộc sống khổ hạnh của các nhà sư Tây Tạng. Kể cả trong trường hợp bạn rất say
đề tài này, thì chắc chắn bạn phải mất hơn một giờ phim mới có thể kể hết được câu
chuyện (và bạn sẽ có rất nhiều việc phải làm để xử lý chất liệu và xây dựng cầu trúc
chuyện phim).
2.Những chủ đề quá riêng tư
Hãy tránh xa những chủ đề mang tính chất cá nhân quá (người yêu bỏ bạn, bạn muốn
kể về nỗi buồn của bạn chả hạn), trừ trường hợp vấn đề mang tầm quốc tế. Trong
trường hợp này bạn cần phải chứng tỏ khả năng tạo ra khoảng cách với vấn đề đó
hoặc tốt hơn nữa là không ngừng tự chế nhạo mình. Có thể đó không phải là tâm trạng
của bạn khi bạn ngồi viết kịch bản. Hãy tránh xa những chủ để chỉ xoay quanh cái rốn
của bạn, để khỏi phải nhìn thấy cảnh phòng chiếu trống trơ vì khán giả ra về hết.
3.Những vấn đề quá tham vọng.
Hãy tránh xa những chủ đề quá tham vọng (vấn đề toàn cầu hóa, thế chiến thứ hai, …),
trừ khi bạn tìm thấy một góc độ đặc trưng nào đó.
VD: Bạn muốn kể về cuộc sống vất vả của ông bạn trong hầm mỏ vào những năm 50,
để tưởng nhớ những người thọ mỏ trong lòng đất đã dâng hiến những lá phổi của mình
cho cả nước Pháp. Bạn phải nói gì đây? Bắt đầu từ đâu? Trước tiên, hãy đề nghị ông
bạn nói chuyện với bạn về vấn đề này. Chắc chắn, ông bạn sẽ kể cho bạn một giai
thoại đặc biệt, những kỷ niệm kiểu thế này thường rất dài. Hãy quấy rầy ông ta bằng
một loạt câu hỏi… Và thế là ổn rồi đấy! Ông ta bắt đầu bị cuốn vào câu chuyện và bạn
sẽ không thể tin được đâu. Ông ta sẽ kể cho bạn nghe lần đầu tiên ông xuống hầm mỏ
như thế nào, cảm giác của ông ra sao, rồi tuổi trẻ của ông (ở tuổi 14) … Ông không thể
chịu đựng được cảnh tăm tối và bụi than lúc nào cũng nghẹt hai cánh mũi trong hầm lò.
Ông nhớ lần tại một buổi khiêu vũ, trong khi đang nhảy với cô gái mà ông đem lòng
yêu, ông bỗng hắt hơi vào người cô gái và làm trên váy cô xuất hiện một vệt đen bẩn!
Ông rất xấu hổ, cô gái đã tát ông.
Câu chuyện thật buồn cười. Bạn có một cái kết đầy ý nghĩa. Bụi than thời đó khiến
công nhân mỏ mắc bệnh phổi nhiễm bụi silic, một căn bệnh hiểm nghèo. Qua buổi
khiêu vũ, bạn sẽ xây dựng cả một thế giới bi-hài.
Vấn đề còn lại là tìm cho ý tưởng đó một hình thức thể hiên, khi mà bạn đã có đoạn kết.
4.Những chủ đề khó hiểu.
Lời khuyên cuối cùng: hãy tránh xa những chủ đề không tài nào hiểu được với cái cớ là
tạo ra một cái gì đó huyền bí hay trí tuệ. Không có gì khó hơn là tạo ra một không khí
thực sự trong một bộ phim dài 10 phút. Thực sự mà nói, cách viết hoa lá (câu chuyện
khó hiểu) hiếm khi thành công, và số lượng phim kiểu thế này là tương đối ít.
Chú ý: Không gì ngăn cản bạn xử ly một chủ đề mà bạn thích, khi mà bạn tìm cách hấp
dẫn chúng tôi bằng góc độ hay cách xử lý. Những lời khuyên trên đây chỉ đặc biệt dành
cho những ai không có ý tưởng về chủ đề (trường hợp này rất hiếm, hoặc dành cho
những ai mong muốn sáng tác tập thể (trong khuôn khổ làm phim bài tập sinh viên
chẳng hạn).
ĐỀ TÀI
Trong khi chủ đề khái quát mục đích của kịch bản, thì đề tài nâng tầm phổ biến của KB.
Theo nhà biên kịch người Y Carlo Gozzi chỉ có 36 tình huống kịch để khai thác. Không
quan trọng, điều lý tưởng là việc xử lý các tình huống đó sao cho ấn tượng và độc đáo.
Ví dụ về đề tài:
– Sự bỏ rơi.
– Sự ức chế,
– Sự ghen tuông,
– Quyền lực,
– Cái tốt,
– Cái xấu, …
– v…v…
Biết rõ đề tài để làm gì?
Xác định rõ đề tài cho câu chuyện của bạn có thể giúp bạn biết rõ mình muốn đi đâu.
Điều đó rất quan trọng khi bạn đang rối như tơ vò và tự hỏi “thế nhưng, mình đang nói
về chuyện gì đây nhỉ?”
Trong trường hợp người đàn ông với bó hoa, đương nhiên, bạn sẽ không nói về việc
nuôi ốc mà bạn sẽ nói về tình yêu cô đơn, hay sự lạnh lùng giữa phụ nữ và đàn ông.
Bạn xử lý chủ đề này với sự hài hước, nỗi buồn, sự tàn nhẫn, đó là việc của bạn
(nhưng luôn luôn phải nghĩ trong đầu là thể hiện thế nào cho hay, cho độc đáo. Xem
chương độc đáo!).
Nếu bạn đã viết một bộ phim có kết bất ngờ, bạn tự hỏi vậy biết rõ đề tài phỏng có ích
gì? Nó là thế này, chỉ đơn giản là để lạt đi lật lại đoạn kết, và tại sao lại không tìm một
đoạn kết khác đầy đủ hơn,, thỏa mãn hơn.
Chú ý: Đề tài phải toát lên từ những hành động trong phim chứ không phải từ những lời
thoại. Ví dụ, thật là vụng về khi bắt diễn viên của bạn phải nói: Tao muốn thống trị mày.
hãy chỉ cho người xem thấy qua các hành động thì hơn.
TÍNH ĐẠO ĐỨC CỦA CÂU CHUYỆN
Trong khi đề tài điển hình hóa KB của bạn, xếp KB đó vào một thể loại nào đó như
chúng ta vừa thấy thì thông điệp của nó chuyển tải ý kiến cá nhân của bạn, đề xuất của
bạn về một vấn đề nào đó.
Thông điệp, đó gần như là đạo đức của bộ phim.
Chú ý: Ở đây, thuật ngữ đạo đức được hiểu theo nghĩa rộng. Không nhất thiết phải là
một bài học đạo đức chung cho tất cả mọi người (không được làm hại trẻ em, súc vật,
…) Nhưng cũng có thể là những trường hợp đó, và người ta sẽ trách cứ bạn. Tôi
khuyên các bạn không nên rao giảng đạo đức trong bộ phim ngắn của mình.
Tất cả các câu chuyện đều mang theo thông điệp, dù ngắn hay dài, dù rõ ràng hay
không, dù độc đáo hay không, có tính giáo dục hay không.
VD: loại phim quảng cáo đặc biệt sử dụng câu chuyện để chuyển tải một quan điểm rõ
ràng, đó là quan điểm của các nhà quảng cáo. Mục đích thương mại rõ ràng: Làm cho
bạn cảm thấy muốn mua sản phẩm. Và tất cả chỉ được thực hiện trong 30 giây.
VD Quảng cáo mới đây về một loại ô tô: Trên quảng trường, môt người đàn ông (dạng
viên chức cao cấp sang trọng, giàu có) đang ngồi cho một thanh niên đánh giày (người
thanh niên rõ là một nguwoif nghèo khổ, sống lang thang, đến từ một thuộc thế giới thứ
ba). Bỗng nhiên, một chiếc ô tô láng bóng từ từ tiến vào quảng trường. Hai người đàn
ông cùng một lúc nhìn thấy cái xe quay đầu lại. Chiếc xe đi đến gần, đẹp đẽ và gợi
cảm, hệt như một thiếu nữ đầy tự tin về hấp dẫn của mình.
Lúc này, hai người đàn ông gần như cùng đứng dậy. Người đánh giầy thì quên việc
đánh giầy, còn người được đánh giày thì quên mất người đánh giày. Cả hai đều bị
chiếc xe mê hoặc, và một giọng nói vang lên quảng cáo những tính năng ưu việt của
loại xe ô tô mới này. Chiếc xe rời khỏi quảng trường.
hai người đàn ông của chúng ta ngập tràn cảm xúc (thực ra, đó là nhà quảng cáo muốn
làm chúng ta tin vậy) đến mức không nhận ra là họ đã hoán đổi vị trí cho nhau: lúc này,
chính người sang trọng đang đánh giầy cho chàng thanh niên lang thang!
Đoạn kết phim (khá thành công và độc đáo trong thể loại này) muốn chuyển đến một
thông điệp đơn giản và rõ ràng là: Một chiếc xe ô tô đẹp mê hoặc tất cả mọi
người. Bạn cũng có thể vặn lại với tôi rằng thực ra đó là một thông điệp khác: Một
chiếc xe ô tô đẹp làm thay đổi con người.
Trừ phim quảng cáo, còn thì làm những gì ngoài khuôn phép đạo đức bao giờ cũng dễ
hơn. Những hãy cẩn thận: điều kiện là phải hài hước và không được rơi vào sự cường
điệu hay nhạt nhẽo.
Hãy mạnh dạn lẫy những phim quảng cáo làm ví dụ, cả về cấu trức câu chuyện lẫn
cách xử lý.